In 1971 werd de mandoline ook toegelaten tot de wedstrijd "Jugend musiziert"; dit betekende een stimulans, vooral voor de Duitse jeugd, om mandoline te spelen. Een degelijke opleiding van leraars mandoline werd noodzakelijk. De mandolinecursus kwam er eerst in enkele muziekacademies en later ook in de "Staatlichen Hochschule für Musik Rheinland, Institut Wuppertal" (wat bij ons overeenkomt met een muziekconservatorium) met als docente Marga Wilden-Hüsgen.
Nieuwe muziek werd geschreven, oude originele muziek werd toegankelijk gemaakt. Men streefde ernaar om de muziek uit de verschillende periodes met de juiste interpretatietechniek te spelen, naast een bewust gemaakte toonvorming. Ook op gebied van bouw van de mandoline werd in Duitsland gezocht om de klank zolang mogelijk te laten resoneren. Dit is belangrijk in zowel oude muziek (geen tremolo) als de hedendaagse muziek waar weinig tremolo wordt gebruikt en meer de gestoken techniek. Hierdoor kwam men tot een aangepaste vorm met een breder bovenblad. Velen noemen dit de Duitse mandoline. Reinholt Seiffert was de ontwerper van deze mandoline. Klaus Knorr uit Erlbach (D) is zijn opvolger en ook andere zoals Albert-Müller (D) bouwen dit type van mandoline.
In België kwam de ontwikkeling van het mandoline-onderricht later op gang.
In het begin van deze eeuw stonden wij er goed voor. De Italiaanse mandoline-virtuoos Silvio Ranieri (1882-1956) leefde in Brussel. Hij schreef een belangrijke vierdelige mandolinemethode, waarvan nu enkel de twee eerste delen nog te koop zijn. Zijn belangrijkste leerling, Florimond Costers, leidde Frans De Groodt (1892-1988) op, die op zijn beurt wereldwijd als mandolinevirtuoos geprezen werd. Het Antwerpse mandoline-orkest Koninklijke Estudiantina La Napolitaine, waarvan Frans De Groodt concertmeester was, behaalde prijzen in gans Europa.
Frans De Groodt werd dé pionier van het mandoline-onderricht in Vlaanderen, eerst in de vrije muziekschool "Jozef Van Poppel" te Deurne (vanaf 1942), later te Borgerhout (vanaf 1946). Deze cursussen werden echter opgeheven rond 1960. Enkele leerlingen van Frans De Groodt zetten
zijn werk verder.
In Merksem was het Lucie Van Velthoven die in 1952 tot mandolinelerares werd aangesteld voor een gemeentelijk cursus aan de muziekacademie. Deze gemeentelijke cursus werd na de fusie met Antwerpen de eerste officieel erkende en gesubsidieerde mandolinecursus in Vlaanderen. Vanaf september 1981 werd Marianne Verpoest mandolinelerares in de bijafdeling te Brecht en in september 1988 volgde zij Lucie Van Velthoven op in Merksem.
In Brasschaat evolueerde de leergang mandoline mee met het wel en wee van de aanvankelijk vrije en later gemeentelijke muziekacademie . Frans De Groodt was er even mandolineleraar tijdens de oorlogsjaren '40-'45; Robert Janssens, stichter van het "Brasschaats Mandoline-Orkest", gaf er les in de jaren '50 en één van zijn leerlingen, Karel Janssens, was er leraar van 1969 tot 1990, vanaf 1981 samen met Krista Sass. In 1990 werd Karel Janssens opgevolgd door Gerda Abts.
Om na de oppensioenstelling van mevrouw Van Velthoven in Merksem een opvolging te kunnen blijven garanderen werd, dankzij de inspraak van de heren A. De Meulder, toenmalig directeur van de muziekacademie van Merksem, V. Van Puyenbroek, toenmalig hoofdleraar gitaar aan het muziekconservatorium van Antwerpen, en C. Cooremans, toen directeur van het muziekconservatorium van Antwerpen, de cursus mandoline sedert september 1989 in het conservatorium erkend. Mevrouw Marga Wilden-Hüsgen werd aangetrokken om de eerste "Eerste Prijzen" voor mandoline in België voor te bereiden. Twee leerlingen van Mevr. Van Velthoven, Marianne Verpoest en Gerda Abts, schreven hiervoor in. Zij legden het examen af op zowel de milanese barokmandoline als de napolitaanse mandoline en werden de eerste officieel gediplomeerde mandolinisten in ons land (juni 1991). Later schreven ook de altviolist Patrick Van Netelbosch (1990) en Krista Sass (1991), leerlinge van de heer Karel Janssens, zich in.
Intussen werd door het nieuwe systeem in het kunstonderwijs de mogelijkheid gegeven om in gelijk welke muziekacademie een mandolinecursus in te richten. Naast de reeds bestaande mandolineklassen van Merksem (lerares M. Verpoest) en van Brasschaat (leraressen K. Sass en G. Abts) werden ook in de muziekacademies van Lier en Wijnegem de cursus mandoline gestart. Gerda Abts bouwde zowel in de academies van Lier en bijafdelingen te Nijlen, Ranst als in Wijnegem en bijafdeling Schilde de mandolineklas uit. Ook worden er mandolinecursussen gegeven aan de vrije gemeentelijke muziekscholen van Aarschot en Linden-Lubbeek en aan enkele jeugdmuziekscholen in de provincies Antwerpen, Limburg en West-Vlaanderen.
In de jaren '80 werden zowel in Wallonië als in Vlaanderen initiatieven genomen om de mandoline meer bekendheid te geven. Robert Janssens publiceerde zijn "Geschiedenis van de mandoline" (Antwerpen - Metropolis). In Malmedy werd er vanaf 1982 een tweejaarlijks "Festival de la Mandoline" georganiseerd. Het Brasschaats Mandoline-Orkest bracht 1 LP en zijn eerste CD’s uit. In september 1988 werd de "Vlaamse Mandolinefederatie" opgericht om de contacten tussen de verschillende mandoline-orkesten in Vlaanderen te stimuleren en om de mandoline en de mandolinemuziek te propageren. G.Abts richtte het Antwerps mandolineorkest op en ook Boechout kreeg zijn eigen orkest.
In 2009 ziet het mandolinelandschap er echter totaal anders uit. Het Antwerps en het Boechouts mandolineorkest bestaan inmiddels niet meer, het Brasschaats echter wel (o. l.v. Marcel De Cauwer), zij treden regelmatig op en hebben intussen verschillende cd's uitgebracht. Ook het kleinere orkest La Napolitaine bestaat nog steeds. M. Verpoest en K. Sass geven sinds de zomer van 2010 niet langer les in mandoline. Hun leerlingen werden overgenomen door G. Abts, die nu mandolineles geeft in Lier, Schilde, Broechem, Wijnegem, Brasschaat, en aan het Antwerps conservatorium. Voor de studenten hogeschool zie pagina Mandoline in het onderwijs. Er is dus nog hoop op een toekomst voor dit prachtige instrument in België.
Dit historisch overzicht werd opgesteld door Gerda Abts, met hulp van een tekst van Marga Wilden-Husgen, professor mandoline aan de Staatlichen Hochschule für Musik Rheinland, Institut Wuppertal.
Illustratie rechts boven: hedendaagse concertmandoline en mandola
© Copyright Gerda Abts 1993 |